W wykładzinach dywanowych potencjalnym źródłem lotnych związków organicznych, w skrócie VOC, jest komponent (styren) lateksu używanego w podkładzie wykładziny. Innymi, mniej znaczącymi źródłami są farby i środki pomocnicze, lecz tylko wtedy, gdy nie zostały dokładnie wypłukane z wykładziny w procesie produkcji.

W ciągu ostatnich 20 lat, firma AW zredukowała emisję lotnych związków organicznych ze swoich produktów, podobnie jak pozostali członkowie stowarzyszenia producentów przyjaznych środowisku wykładzin dywanowych GUT. Dopuszczalne limity ustanowione przez GUT dotyczące nieprzekraczalnych wartości emisji lotnych związków organicznych zaostrzają się z każdym rokiem. Limity te są znacznie surowsze od dopuszczalnych wartości ustanowionych przez AgBB* czy Komisję Europejską**. Dzisiaj wykładziny dywanowe spełniające surowe wymogi GUT w żadnym stopniu nie przyczyniają się do zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach, w których są zainstalowane. Jedynie podczas pierwszych kilku tygodni, do powietrza uwalniane są bardzo małe ilości lotnych związków organicznych, lecz nie stanową one żadnego zagrożenia dla zdrowia. Po tym krótkim okresie wstępnym emisja VOC ustępuje. Innymi słowy: wykładzina dywanowa w domu jest bezpieczna i nie stanowi żadnego źródła ryzyka dla zdrowia człowieka. 

Poza limitami emisji VOC, stowarzyszenie GUT zabroniło używania w procesie produkcji wykładzin dywanowych szeregu substancji lub ustanowiło dla nich surowe, nieprzekraczalne limity. Dotyczy to przyspieszaczy, farb, środków zmniejszających palność czy aktywnych substancji biobójczych.

Jeśli zdecydujesz się na mocowanie wykładziny dywanowej do podłoża za pomocą kleju pamiętaj, aby nie kupować środka na bazie rozpuszczalników. Produkty te przodują w emisji lotnych związków organicznych. Na szczęście na rynku dostępne są kleje przeznaczone do montażu wykładzin dywanowych bez dodatku rozpuszczalników.

* AgBB: Ausschuss zur gesundheitliche Bewertung von Bauprodukten, een Duitse instelling die verantwoordelijk is voor de gezondheidsgerelateerde evaluatie van bouwproducten.
** ECA: “European Collaborative Action” Indoor Air Quality & Its Impact on Man, Chapter 5 of Report No 18.

VOC – lotne związki organiczne

Określenie "lotne związki organiczne" jest zbiorczą nazwą na liczną grupę związków węglowodorowych, które w temperaturze pokojowej z łatwością unoszą się w powietrzu w postaci lotnej. W produktach domowego użytku znajdują się trzy rodzaje VOC:

• Formaldehyd: substancja ta jest stosowana w przemyśle, jako środek konserwujący i wiążący. Występuje w meblach i tkaninach, ale także w setkach innych artykułów gospodarstwa domowego.
• Organochloryny: duża grupa chemikaliów, często o bardzo silnym działaniu. Należą do niej, między innymi, pestycydy, rozpuszczalniki, środki czyszczące, PVC czy PCB.
• Fenol lub kwas karbolowy: jest to powszechnie stosowany środek dezynfekcyjny, ale również składnik twardych tworzyw sztucznych, farb, barwników do tkanin i lakierów.

Eksperci spierają się, co do zakresu problemów wywoływanych przez lotne związki organiczne. Według niektórych uczonych VOC nie mają wpływu na większość ludzi, lecz mogą u niektórych osób powodować reakcje podobne do alergicznych. Inni eksperci sugerują, że połączone opary lotnych związków organicznych są dla człowieka toksyczne i powodują podrażnienia prawie u każdego, kto ma z nimi kontakt. Większość substancji VOC jest pochodzenia syntetycznego, choć występują również naturalnie w przyrodzie, jak na przykład cytrusowy aromat pomarańczy. Mogą powodować, między innymi, podrażnienia oczu, nosa, ból gardła, bóle głowy, wyprysk alergiczny, nudności, zmęczenie i kołowatość. Stężenie lotnych substancji organicznych jest większe w zamkniętych pomieszczeniach niż na otwartej przestrzeni. Największe ryzyko dla człowieka stanowią formaldehyd, organochloryny i związki fenolowe. Najczęściej do kontaktu z VOC dochodzi poprzez farby i kleje, domowe środki czystości i pestycydy.

W przeciętym domostwie znajduje się około 40 substancji zaliczanych do grupy lotnych związków organicznych. Na porządku dziennym korzystamy z tysięcy produktów, które w temperaturze pokojowej emitują VOC. Należą do nich artykuły gospodarstwa domowego, takie jak środki czystości, środki higieny osobistej, płyny do płukania tkanin, farby, a także środki używane w ogrodzie, materiały budowlane, a nawet artykuły biurowe, np. klej, taśma klejąca, markery, etc.

Jeśli korzystasz z produktów emitujących lotne związki organiczne upewnij się, że pomieszczenia twojego domu mają sprawną wentylację. Puszki z resztkami farby z malowania należy przechowywać poza pomieszczeniami mieszkalnymi domu. A najlepiej jest po prostu w miarę możliwości unikać wszelkich źródeł lotnych związków organicznych.

"Jestem uczulony na wykładziny dywanowe!" – zdanie, które pewnie każdy z nas już kiedyś słyszał. Jednakże nie ma ono nic wspólnego z prawdą, ponieważ alergia na wykładzinę po prostu nie istnieje!

Badania skandynawskich uczonych udowodniły ponad wszelką wątpliwość, że nie występuje żaden związek wykładzin z występowaniem alergii. W latach 1975-95 liczba pacjentów cierpiących na alergię w Szwecji potroiła się. W tym samym czasie w ponad 70% domów usunięto wykładziny dywanowe z pomieszczeń sypialnianych na rzecz twardych pokryć podłogowych.

Alergia

Alergią nazywamy reakcję naszego układu immunologicznego na obce substancje (alergeny). Substancje te nie muszą być same w sobie szkodliwe (np. pyłki, naskórek zwierzęcy lub sierść, odchody roztoczy, zarodki pleśni lub niektóre pokarmy). Alergeny dostają się do naszego organizmu zazwyczaj przez skórę lub układ oddechowy. Chcąc je unieszkodliwić nasz układ odpornościowy stosuje niekiedy przesadną reakcję obroną. Objawy alergii (katar, łzawienie, świąd, płytki oddech, rozwolnienie) nie są spowodowane samymi alergenami, lecz nadmierną na nie reakcją ze strony naszego układu immunologicznego. Powszechną formą reakcji alergicznych są katar sienny i wyprysk kontaktowy (egzema).

Badania niemieckich naukowców udowodniły, że wbrew powszechnej opinii wykładzina dywanowa jest środowiskiem niesprzyjającym rozwojowi roztoczy kurzu domowego. 

Temperatura i względna wilgotność powietrza są najistotniejszymi czynnikami powodującymi ich rozwój. Natomiast trójwymiarowa struktura runa wykładziny dywanowej "chwyta" niewielkie cząsteczki substancji alergennych i nie zwalnia ich, aż do następnego odkurzania odkurzaczem. W ten sposób wykładziny dywanowe chronią nas przed unoszeniem się w powietrzu substancji alergennych, takich jak np. odchody roztoczy kurzu domowego. W walce z alergenami naszą największą bronią jest odkurzanie odkurzaczem i częste wietrzenie pomieszczeń.

Przestrzegając zasad czystości, alergicy i osoby cierpiące na astmę czują się najlepiej w pomieszczeniach z wykładzinami dywanowymi niż z jakimikolwiek innymi rodzajami pokryć podłogowych!

Kurz domowy

Kurz domowy może być źródłem reakcji alergicznych, ponieważ jest skupiskiem szeregu najróżniejszych substancji, w tym roztoczy.

Roztocze kurzu domowego

Roztocze kurzu domowego lub Skórożarłoczek skryty (Dermatophagoides pteronyssinus). Osiąga ok. 0,3 mm długości, żyją w kurzu domowym i bytuje głównie w materacach i pościeli. Roztocza kurzu domowego są nieodłączną częścią ekosystemu każdej zamieszkałej przez człowieka przestrzeni bez względu na porę roku. Higiena domowników (lub jej brak) nie ma wpływu na liczbę roztoczy występujących w domu.

Roztocza występują we wszystkich krajach, we wszystkich strefach klimatycznych, z wyjątkiem miejsc położonych na dużych wysokościach, gdzie mają trudności z rozmnażaniem. Preferują temperatury pomiędzy 21 a 26 °C i wilgotność powietrza w przedziale 65-75%. Odżywiają się naskórkiem człowieka znajdującym się w pościeli i materacach. Na zły stan zdrowia człowieka wpływ mają nie same roztocza, lecz ich odchody, które po rozłożeniu występują w tak drobnych cząsteczkach, że bez trudu przenikają do pęcherzyków płucnych powodując reakcje alergiczne. Szacuje się, że około 10% mieszkańców zachodnich społeczeństw jest uczulonych na roztocza.